آیه 29 سوره یونس

فَكَفى‌ بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ إِنْ كُنَّا عَنْ عِبادَتِكُمْ لَغافِلِينَ «29»

فَكَفى‌ بِاللَّهِ شَهِيداً: پس كافى است خداى تعالى از حيث شهادت و فصل حكومت. بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ‌: ميان ما و شما اى مشركين، زيرا خداوند سبحان عالم به حقيقت امر، و كنه حال را آگاه است. إِنْ كُنَّا عَنْ عِبادَتِكُمْ لَغافِلِينَ‌:

بتحقيق بوديم ما از پرستش و ستايش شما غافل، زيرا نمى‌ديديم و نمى‌شنيديم و عقل و فهم نداشتيم؛ يا ملائكه و مسيح و عزير گويند: نمى‌دانستيم كه شما عبادت ما مى‌كرديد. اين بيان، غايت الزام است در حجت، به جهت آنكه اختيار كردند براى پرستش، كسانى را كه دعوت ننمودند ايشان را به پرستش خود، و

«1» تفسير قمى ج 1 ص 312.

ج5، ص 303

غافل بودند از ستايش آنها.

نكته- زجاج گفته «ان» به منزله «ما» نافيه، و تقدير آنكه «ما كنّا عن عبادتكم لغافلين» طبرسى (رحمه الله) فرمايد: «1» صحيح آنكه «ان» در اينجا مخففه از مثقله و در اين صورت لازم دارد «لام» را براى فرق بين «ان» نافيه، تقدير آنكه «انّا كنّا عن عبادتكم غافلين».

وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا مَكانَكُمْ أَنْتُمْ وَ شُرَكاؤُكُمْ فَزَيَّلْنا بَيْنَهُمْ وَ قالَ شُرَكاؤُهُمْ ما كُنْتُمْ إِيَّانا تَعْبُدُونَ «28» فَكَفى‌ بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمْ إِنْ كُنَّا عَنْ عِبادَتِكُمْ لَغافِلِينَ «29» هُنالِكَ تَبْلُوا كُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ وَ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما كانُوا يَفْتَرُونَ (30)

ترجمه‌

و روز كه محشور ميسازيم آنانرا همگى پس ميگوئيم به آنانكه شرك آوردند بمانيد در جايتان شما و شريكانتان پس جدائى افكنيم ميان آنها و گويند شريكانشان نبوديد شما كه ما را بپرستيد

پس كافى است خدا گواه ميان ما و ميان شما كه بوديم ما از پرستش شما بيخبران‌

آنجا بيازمايد هر كسى آنچه را پيش فرستاده و باز گردانيده شوند بسوى خدا صاحب اختيارشان براستى و ناپديد شود از آنها آنچه بودند كه افترا مى‌بستند.

تفسير

خداوند در روز حشر اهل ايمان و كفر را جمع ميفرمايد در پيشگاه خود پس خطاب ميفرمايد بكفار بمانيد در جاى خودتان شما و آنانكه شريك قرار داده بوديد آنها را براى خدا تا حكم شود در باره شما پس خداوند جدائى و تفرقه مى‌اندازد ميان آنها و بتهاشان و بنطق ميآورد بتها را و ميگويند بآنها شما پرستش نميكرديد ما را بلكه پرستش ميكرديد هواهاى نفس خودتان را و اطاعت مينموديد از شياطين جنى و انسى خدا ميداند و شاهد است ميان ما و شما و كافى است شهادت او كه ما شعور نداشتيم و ادراك نميكرديم عبادت شما را چه رسد بآنكه راضى بعبادت شما باشيم از براى خودمان و قمّى ره فرموده خداوند آتشى ميفرستد كه اهل ايمان را از اهل كفر جدا ميكند و بنابراين ضمير در بينهم راجع باهل حشر است و بنابر بيان اوّل راجع باهل شرك و بتان آنها است و كلمه ان مخفّفه از مثقّله است و در آنروز هر كس آزمايش ميكند عمل خود را و مى‌يابد كه چه عمل مضرّ بوده و چه عمل نافع و بعضى تتلو بتاء قرائت نموده‌اند يعنى ميخواند و ميداند هر كس جزاى عمل سابق خود را و باز گشت مينمايند تمام خلق بخدا كه صاحب اختيار

جلد 3 صفحه 17

حقيقى خودشان است و امر و نهى او. و نابود و باطل و گم ميشوند از دست كفّار معبودهاشان كه بوسيله آنها ادّعاء دروغ مينمودند كه اينان شركاء حقّ و شفعاء خلقند در دنيا و آخرت.

فَكَفي‌ بِاللّه‌ِ شَهِيداً بَينَنا وَ بَينَكُم‌ إِن‌ كُنّا عَن‌ عِبادَتِكُم‌ لَغافِلِين‌َ «29»

و همين‌ شركاء ميگويند بمشركين‌ ‌پس‌ كفايت‌ ميكند شهادت‌ خداوند ميان‌ ‌ما و ‌شما‌ اينكه‌ ‌ما بوديم‌ ‌از‌ عبادت‌ ‌شما‌ ناآگاه‌.

فَكَفي‌ بِاللّه‌ِ شَهِيداً چون‌ خداوند متعال‌ عالم‌ السرّ و الخفيات‌ ‌است‌ وَ مَن‌ أَصدَق‌ُ مِن‌َ اللّه‌ِ حَدِيثاً نساء ‌آيه‌ 89 وَ مَن‌ أَصدَق‌ُ مِن‌َ اللّه‌ِ قِيلًا نساء ‌آيه‌ 121 چون‌ شهادت‌ دهد جاي‌ ترديد نيست‌ بلكه‌ شهادت‌ معصوم‌ مورث‌ قطع‌ بواقع‌ ميشود چه‌ انبياء و ائمه‌ و چه‌ ملائكه‌ بلكه‌ بسياري‌ ‌از‌ موارد انسان‌ ‌از‌ قول‌ و شهادت‌ يك‌ عالم‌ عادل‌ يقين‌ پيدا ميكند چه‌ رسد بشهادت‌ حق‌.

]

(آیه 29)- سپس برای تأکید بیشتر می‌گویند: «همین بس که خدا گواه میان ما و شماست که ما به هیچ وجه از عبادات شما آگاه نبودیم» (فَکَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ إِنْ کُنَّا عَنْ عِبادَتِکُمْ لَغافِلِینَ).